قزاقستان: پشت ناآرامی ها چیست و آیا انقلابی در راه است؟

قزاقستان در شدیدترین اعتراضات خیابانی غرق شده است از زمانی که این کشور سه دهه پیش استقلال را به دست آورد، ساختمان‌های دولتی به آتش کشیده شد و ده‌ها معترض کشته شدند.

اعتراضات در شهر نفتی ژاناوزن در جنوب غربی کشور در روز دوم ژانویه به دلیل افزایش شدید قیمت گاز آغاز شد.

اما آنها با تظاهرات در نورسلطان و آلماتی، پایتخت اقتصادی، به سرعت در سراسر کشور گسترش یافتند.

در تلاش برای سرکوب ناآرامی ها، مقامات ابتدا قیمت گاز را کاهش دادند.

سپس رئیس جمهور قاسم ژومارت توکایف کل دولت را برکنار کرد. وی همچنین در چندین منطقه از جمله آلماتی که در آن منع رفت و آمد در شب برقرار است، وضعیت اضطراری اعلام کرد.

توکایف بعداً تغییر جهت داد و معترضان را "تروریست" تحت نفوذ "خارجی" توصیف کرد و به دنبال حمایت نظامی از سازمان پیمان امنیت جمعی، یک ائتلاف نظامی به رهبری روسیه بود.

مقامات روز پنجشنبه تایید کردند که "ده ها" معترض در درگیری با پلیس کشته و بیش از 1000 نفر زخمی شده اند.

چرا مردم عصبانی هستند؟

از میان پنج جمهوری آسیای مرکزی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی استقلال یافتند، قزاقستان بزرگترین و ثروتمندترین است.

منطقه ای به اندازه اروپای غربی را پوشش می دهد و در بالای ذخایر عظیم نفت، گاز طبیعی، اورانیوم و فلزات گرانبها قرار دارد.

اما در حالی که منابع طبیعی قزاقستان به آن کمک کرده است تا طبقه متوسط ​​و گروه قابل توجهی از سرمایه‌داران بسیار ثروتمند را پرورش دهد، مشکلات مالی گسترده است و سیستم بانکی قربانی بحران‌های عمیق ناشی از وام‌های غیرجاری شده است. همانطور که در بیشتر مناطق دیگر منطقه، فساد جزئی گسترده است.

نارضایتی از دیرباز در ژاناوزن و منطقه گسترده تر آن به دلیل احساس منطقه مبنی بر اینکه منابع انرژی منطقه به طور عادلانه بین مردم محلی توزیع نشده است، شایع بوده است.

در سال 2011، پلیس حداقل 15 نفر را در شهر که در حمایت از کارگران نفت اخراج شده پس از اعتصاب اعتراض می کردند، به ضرب گلوله کشت.

زمانی که قیمت گاز مایع که اکثر مردم منطقه برای تامین برق خودروهای خود از آن استفاده می کنند، شنبه شب دو برابر شد، صبر و حوصله لبریز شد.

آیا معترضان خشم خود را متوجه رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توکایف می کنند؟

سرکوب صداهای منتقد در قزاقستان از دیرباز امری عادی بوده است. همه شخصیت هایی که به دنبال مخالفت با دولت هستند، یا سرکوب می شوند، یا منزوی می شوند، یا همدست می شوند. بنابراین در حالی که این تظاهرات به طور غیرعادی بزرگ بود - برخی از آنها بیش از 10000 نفر را جمع کردند، تعداد زیادی برای قزاقستان - هیچ رهبر اعتراضی ظاهر نشد.

در بیشتر تاریخ اخیر قزاقستان، قدرت در دستان نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور پیشین بوده است. این در سال 2019 تغییر کرد، زمانی که نظربایف اکنون 81 ساله است. او تسلیم شد و متحد دیرینه خود توکایف را به عنوان جانشین خود مسح کرد. نظربایف به عنوان رئیس شورای امنیت، که بر ارتش و سرویس های امنیتی نظارت دارد، همچنان قدرت قابل توجهی را بر کشور حفظ کرد. توکایف روز چهارشنبه اعلام کرد که از نظربایف به عنوان رئیس شورای امنیت جانشین خواهد شد.

بسیاری از خشم در خیابان ها در روزهای اخیر نه توکایف، بلکه متوجه نظربایف است که هنوز هم حاکم عالی کشور محسوب می شود. "گربه شال!" ("پیرمرد برو") به یک شعار اصلی تبدیل شده است.

آرکادی دوبنوف، تحلیلگر سیاسی، به یورونیوز گفت: «مردم از ساختار اسکیزوفرنی دولت فعلی در قزاقستان خسته شده اند، جایی که هیچ کس دقیقاً نمی داند در کجا تصمیم گیری می شود، چه در دولت رئیس جمهور توکایف و چه در دولت نظربایف رئیس جمهور اول. .

دوبنوف پیشنهاد کرد امتیاز توکایف در این جبهه - برکناری نظربایف از ریاست شورای امنیت - بسیار ناچیز و دیر است. مردم به دنبال اصلاحات اساسی اقتصادی و سیاسی هستند. مردم خواهان نمایندگی در پارلمان، آزادی بیان و آزادی عمل برای احزاب سیاسی هستند.

این تحلیلگر رویدادهای کنونی را «پیش از انقلاب» با شباهت هایی به بهار عربی و جنبش میدان در اوکراین در سال 2013 توصیف کرد.

آیا احتمال سرنگونی رژیم وجود دارد؟

این یک سرزمین ناشناخته برای قزاقستان است. این کشور قبلاً شاهد تظاهرات بزرگی بوده است: در سال 2016، پس از تصویب قانون بحث برانگیز زمین. و دوباره در سال 2019. پس از انتخابات جنجالی که قدرت توکایف را تضمین کرد. اما هرگز چیزی در این مقیاس نیست.

توکایف در یکی از درخواست های خود برای مردم در روز چهارشنبه، قول داد که اصلاحات را ادامه دهد و اشاره کرد که ممکن است آزادسازی سیاسی امکان پذیر باشد. با این حال، اظهارات تیره تر او در پایان روز حاکی از آن بود که او در عوض مسیر سرکوبگرانه تری را در پیش خواهد گرفت.

تمور عمروف، مشاور علمی در مرکز کارنگی مسکو، به یورونیوز گفت که «وضعیت هنوز بحرانی نیست».

«به نظر من آنچه در حال وقوع است پایان رژیم سیاسی فعلی نخواهد بود. (...) اکنون به سادگی شاهد چنین چانه زنی بین معترضان و مقامات خواهیم بود. مسئولین امتیاز خواهند داد، معترضان خواهند گفت که آیا این امتیازات برایشان کافی است یا خیر.

«اصلاحات 100 درصد اتفاق خواهد افتاد. ما آنها را در چند سال اخیر دیده ایم. این روندی است که بدون اعتراضات اتفاق می‌افتاد، اما اکنون سرعت بیشتری خواهد گرفت و مسئولان برای آن تلاش بیشتری خواهند کرد. اما آنها (اصلاحات) تنها در صورتی امکان پذیر هستند که اعتراضات از مرز عبور نکنند و پس از آن مقامات معتقدند که آنها در بن بست قرار گرفته اند. عمروف گفت و سپس شاهد خشونت خواهیم بود.

با توجه به تظاهرات خیابانی خارج از تمرکز، حداقل در حال حاضر، دشوار است که ببینیم چگونه می تواند پایان یابد.

اما حتی اگر نتوانند حکومت را سرنگون کنند، به نظر می‌رسد که به یک دگرگونی عمیق منجر شوند.

آنچه مشخص نیست این است که این ممکن است به چه معنا باشد.